Astronot kıyafeti

Astronotların giydiği kıyafetlerin tanesinin maliyeti 12 milyon dolardır

gezegenlerin ozelikleri

Güneş sistemi, bir yıldız olan Güneş ile onun etrafında dolanan gezegenler, cüce gezegenler, gezegenlerin uyduları, kuyruklu yıldızlar, diğer küçük cisimler ve gezegenler arası ortamdaki gaz ve toz bulutlarından oluşan bir sistemdir.

Güneş sisteminde sekiz büyük gezegen vardır; Güneşe yakınlığına göre gezegenlerin sıralaması; Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün’dür.

GEZEGENLER NEDİR ?

• Güneş çevresinde dolanan ve bir yörüngeye sahip olan,• Kendi kütle çekimi kuvveti  nedeniyle küresel yapı oluşturabilecek kütleye sahip ve bundan ötürü hidrostatik denge durumunda olan,
• Gezegen oluşma teorisine göre yörüngesini temizlemiş olan (gezegyörüngesinde dolanırken yörüngesi üzerinde bulunan maddelerin tamamen ını üzerine toplaması-kütle artışının olmaması)  gök cisimlerine denir.

Dünya ve Uzay Hakkında Kısa Bilgi

Dünya Uzay Araştırmaları, Dünya ve Uzay Hakkında Bilgi

Dünya güneş sisteminde yer alan gezegenlerden birisi olarak bilinmektedir. Dünyadan uzaklaştıkça atmosfer daha çok incelmektedir. Uzay ile aramızda olan bağ tamamen atmosfer ile oluşmaktadır. İkisinin arasında sınır olmayıp tam orta noktası olmaktadır. Tahmini olarak galaksilerin atmosferlerde milyonlarca gezegen ve asteroitler bulunuyor.

Uzay araştırmaları 19. yüzyılların sonlarına doğru başlamaktadır. İlk olarak ABD Kaliforniya eyaletinde Palamar Gözlemevi ile birlikte kendisini göstermeye başlamıştır. Gösterdiği faaliyetler sonucunda gökcisimleri ve uzay incelenmiştir.

Araştırmaları geliştirmek için ilk insan 12 Nisan 1961 yılında SSCB’nin uzaya gönderdiği Yuri Gagarin araştırmaların önemini göstermişti. Haberleşme alanında uzaydan faydalanılarak iletişimin kolaylık sağlanmıştır. Uzay araştırmalarında iki dünya devleti olan ABD ve Rusya birbirlerine rakiptirler.

uzay niye karanlık?

Gözlemler uzayın büyük ölçekteki yapısının izotropik olduğunu gösterir. Başka bir deyişle gökyüzünde hangi yöne bakarsanız bakın homojen bir dağılım görürsünüz. Eşit alanların içinde hemen hemen aynı sayıda gökada, yıldız vs. vardır. Öyle ki hangi yöne bakarsanız bakın, gözünüze o yöndeki bir yıldızdan ışık gelir. Daha uzak olan yıldızlardan gelen ışık miktarı tabii ki daha az olacaktır ancak daha uzak mesafelerdeki yıldızların sayısı daha çoktur. Dünya’yı uzayda bir nokta olarak düşünecek olursak, Dünya’ya eşit uzaklıkta olan noktalar bir kürenin yüzeyinde bulunacaktır. Kürenin yüzey alanı, yarıçapının karesiyle orantılı olduğu için -uzaydaki madde dağılımının homojenliğini de hesaba katarak- Dünya’ya olan mesafe iki katına çıktığı zaman o uzaklıktaki yıldızların sayısı dört katına çıkacaktır. Ancak yıldızlardan ulaşan ışığın miktarıysa aradaki uzaklığın karesiyle ters orantılıdır. Dolayısıyla Dünya’ya farklı uzaklıklardan ulaşan ışık miktarı aynı olmalıdır. Ancak geçmişte evrenin sonsuz olduğu düşünülüyordu ve bu bir paradoksa yol açıyordu: Herhangi bir uzaklıktaki yıldızlardan aynı miktarda ışık Dünya’ya ulaşıyorsa ve evren sonsuzsa gökyüzü geceleri de parlak olmalıydı.

Uzay Kokusu

Uzayda görev yapan astronotlar uzayın yanık et, sıcak metal ve kaynak dumanı gibi koktuğunu söylemiş.

Uluslararası Uzay İstasyonu

Uluslararası Uzay İstasyonu şimdiye kadar inşa edilen en pahalı yapıdır. Maliyeti ise tam 150 milyar dolar.

yer çekimi

Uzay ortamında yer çekiminin olmamasına bağlı olarak, astronotların boyu 2.5 cm kadar  uzay uzayabilir. 

Samanyolundaki karadelikler

Gökbilimciler Samanyolu’nun merkezindeki devasa karadeliğin etrafında onlarca karadelik keşfetti. Sonuçlar, yıllar önce öne sürülmüş, çok büyük kütleli karadeliklerin binlerce karadelik tarafından çevrelendiğini öne süren bir kuramı destekliyor. Dr. Charles J. Hailey ve arkadaşlarının konu hakkında yazdığı makale Nature’da yayımlandı.

Sagittarius A* ya da kısaca Sgr A* olarak adlandırılan Samanyolu’nun merkezindeki gökadayı çevreleyen gaz ve toz bulutu halesi yeni yıldızların doğup büyümesi için mükemmel bir ortam oluşturur. Bu bölgede doğup ölen yıldızların bazıları karadeliklere dönüşebilir. Ayrıca halenin dışındaki karadeliklerin de Sgr A*’ın çekimine kapılıp dev karadeliğin yakınlarına “göç ettiği” düşünülüyor. Bu karadeliklerin büyük çoğunluğu çevresinden yalıtılmış bir biçimde tek başına yaşamaya devam ederken bazılarıysa çevredeki yıldızları kendilerine bağlayıp ikili sistemler oluşturur. Geçmişte Samanyolu’nun merkezinde çok sayıda tek ya da eşleşmiş karadelik olduğu düşünülüyordu. Ancak bu düşünce gözlemlerle doğrulanamamıştı.

Geçmişte yapılan çalışmaların başarısız olması, karadelik çiftlerinden yayılan X-ışını parlamalarının gözlemlenmeye çalışılmasına bağlanıyor. Birbirlerinin etrafında dönen karadelik çiftlerinden zaman zaman güçlü X-ışınları yayılır. Ancak Samanyolu’nun merkezi o kadar uzaktır ki bu ışımalar ancak 100-1000 yılda bir Dünya’dan gözlemlenebilecek kadar parlaklaşır. Yakın zamanlarda yapılan çalışmadaysa araştırmacılar bir karadelik ve bir yıldızdan oluşan ikili sistemlere odaklanmışlar. Bu sistemler de iki karadelikten oluşan sistemler gibi X-ışınları yayar. Yayılan ışınlar, her ne kadar daha zayıf olsa da devamlıdır ve tespit edilebilirler.

Araştırmacılar, Chandra X-ışını Gözlemevi’nin arşiv verilerini kullanarak Sgr A*’ın üç ışık yılı yakınında 12 karadelik-yıldız çifti tespit etmişler. Daha sonra bu sistemlerin özelliklerini ve uzaydaki dağılımlarını kullanarak Sgr A*’ın etrafında 10.000 karadelik ve 300-500 karadelik-yıldız çifti olduğunu tahmin etmişler. Elde edilen sonuçlar, yıllar önce öne sürülmüş, devasa karadeliklerin çok sayıda karadelikle çevrelendiğini söyleyen hipotezi doğruluyor.

Karanlık Madde Olmayan Bir Gökada

Karanlık maddenin doğası bugün hâlâ tartışma konusu. Ancak fizikçilerin çoğunun üzerinde anlaştığı bir nokta varsa o da karanlık maddenin gökadaların oluşumu açısından çok önemli olduğudur. Gökadalardaki yıldızları ve gezegenleri meydana getiren sıradan maddenin bir araya gelmesini ve gökcisimlerini oluşturmasını sağlayan karanlık maddenin kütleçekimidir. Ancak Yale Üniversitesi’nden bir grup gökbilimcinin yakın zamanlarda elde ettiği sonuçlar, gökadaların oluşumuyla ilgili bilgilerin gözden geçirilmesi gerektiğini gösteriyor. Dr. Pieter van Dokkum ve arkadaşları yakın zamanlarda Nature’da yayımladıkları bir makalede neredeyse hiç karanlık madde içermeyen bir gökada keşfettiklerini açıkladı.

NGC1052-DF2 adı verilen gökada Dünya’dan yaklaşık 65 milyon ışık yılı uzaklıkta. Hacmi nerdeyse Samanyolu kadar büyük olan gökadanın içerdiği yıldız sayısıysa Samanyolu’nun sadece yüzde biri kadar. Görünüşü tipik spiral gökadalara benzemeyen NGC1052-DF2, ilk kez 2015 yılında keşfedilen “aşırı düşük yoğunluklu” gökadaların bir örneği.

Karanlık maddenin aşırı düşük yoğunluklu gökadaların oluşum süreçlerinde nasıl rol aldığını daha iyi anlamak isteyen van Dokkum ve çalışma arkadaşları Dragonfly Telefoto Dizisi adını verdikleri bir teleskop kurdu. Bu teleskopla gözlemlenen ilk gökada aşırı miktarda karanlık madde içeriyordu ki bu durum zaten şaşırtıcıydı. Daha sonraları gözlemlenen başka bir gökadanın neredeyse hiç karanlık madde içermediğinin anlaşılmasıysa çok daha şaşırtıcı bulunuyor.

Gökadaların ana yapısının etrafında dönen yıldız gruplarına küresel kümeler denir. Araştırmacılar NGC1052-DF2 gökadasının etrafında keşfettikleri 10 ayrı

küresel kümenin hareketlerini incelediklerinde beklenenden çok daha yavaş hareket ettiklerini fark etmişler. Samanyolu ve benzeri diğer gökadalardaki küresel kümelerin hareket hızları, sadece sıradan maddenin kütleçekimi hesaba katılarak yapılan tahminlerden daha yüksektir. 20. yüzyılın ilk yarısında karanlık maddenin varlığının öne sürülmesinin sebeplerinden biri de buydu. Başka bir deyişle, bu düşünceye göre, küresel kümelerin hareket hızlarının sadece sıradan madde hesaba katılarak yapılan tahminlerden daha yüksek olmasının sebebi karanlık maddenin kütleçekimidir.

Araştırmacılar NGC1052-DF2 gökadasındaki küresel kümelerin hareket hızlarının sadece gözlemlenen yıldızların sebep olduğu kütleçekimiyle açıklanabileceğini söylüyor. Dolayısıyla bu durum gökadada karanlık madde  olmadığı anlamına geliyor.

Gezegenlerin rengi niye farklı ?

Güneş Sistemi’ndeki gezegenlerin hepsi birbirinden farklı renklerde. Gezegenlerin hangi renklerde göründüğü yüzeylerinin ve atmosferlerinin hangi maddelerden oluştuğuyla ilişkilidir.

Kayaç yapısında bir gezegen olan Merkür çok ince bir atmosfere sahiptir. Volkanik etkinlikler sonucu oluşan ve büyük oranda silisyum ve demir içeren bileşiklerden oluşan kalın bir kayaç ve toz tabakası ile kaplı olan Merkür koyu gri görünür.

Atmosferi büyük oranda karbondioksitten oluşan ve sülfürik asit içeren kalın bir bulut tabakası ile kaplı olan Venüs sarı-turuncu renklerde görünür.

Yüzeyinin yaklaşık %70’i sularla kaplı olan Dünya, Güneş Sistemi’nin mavi üyelerinden biridir. Okyanuslar mavi, bulutlar beyaz, karalar yeşil ve kahverengi dalga boyundaki ışığı yansıttığı için daha ayrıntılı şekilde incelendiğinde bu renkleri fark etmek mümkündür.

Mars’ın kırmızı-turuncu renklerde görünmesinin nedeni ise yüzeyinin demir bileşikleri içeren kayaçlarla ve toz parçacıkları ile kaplı olmasıdır.

Jüpiter’in atmosferi büyük oranda hidrojen ve helyumdan oluşur. Aynı zamanda su damlacıkları, su kristalleri, amonyak kristalleri içerir. Jüpiter’in atmosferinde hızı saatte 600 kilometreyi aşan şiddetli fırtınalar gerçekleşir. Jüpiter’in yüzeyindeki beyaz-açık sarı renkler, bulutların içindeki amonyak kristallerinden kaynaklanır. Kahverengi-turuncu renkte görünen kısımlar ise amonyum hidrosülfür içeren bulutların bulunduğu bölgelerdir.

Satürn’ün atmosferinin bileşimi Jüpiter’inkine benzerdir. Ancak gezegeni çevreleyen amonyak gazından oluşan katman, alt kısımlardaki kırmızı tonlardaki bulutların renklerinin daha soluk görünmesine neden olur.

Uranüs’ün mavi-yeşil görünmesinin nedeni atmosferinde bulunan metandır. 600 nanometre dalga boyundaki kırmızı ışığı soğuran metan ışık tayfını oluşturan diğer dalga boyundaki ışınları geri yansıtır. Atmosferinin bileşimi Uranüs’e benzeyen Neptün’ün rengi ise parlak mavidir. Neptün’ün parlak mavi renkte görünmesinde atmosferindeki henüz ne olduğu tespit edilemeyen bir maddenin katkısı olduğu düşünülüyor.

Gezegenlerin Orantılı Büyüklükleri

Güneş, sistemimizdeki en büyük ve en fazla kütleye (kütleyi, aynı şey olmasa da “ağırlık” şeklinde düşünebilirsiniz) sahip gökcismidir. Tüm Güneş Sistemini bir araya getirdiğimizde oluşacak olan kütlenin %99.8’ini Güneş tek başına karşılar. Kalan %0.2’lik kütlenin ise yarısından fazlasıJüpiter‘e aittir. Daha başka bir ifadeyle Jüpiter, Güneş haricinde sistemimizdeki her şeyin; tüm gezegenlerin, meteorların, cüce gezegenlerin ve kuyruklu yıldızların toplamından daha ağırdır.

Güneş ve Jüpiter’den artan yaklaşık %0.07’lik kütlenin yarısından fazlasıSatürn‘den ibarettir. Ondan geri kalan %0.03’lük kütle’nin de dörtte üçünden fazlası Neptün ve Uranüs’ü meydana getirir. 

En nihayetinde artan %0.01’den az kütle; Dünya, Mars, Venüs, Merkür, uydular, cüce gezegenler, asteroidler ve kuyruklu yıldızların tümünü oluşturur. Hepsini bir araya toplasınız, bir Neptün bile etmezler…

Görseli bizime ulaştıran okurumuz Onur Gündüz’e teşekkür ederiz. Görselin dev boyutlu halini buradan  veya buradan bilgisayarınıza indirebilirsiniz.

Güneş Sistemi

Samanyolu Galaksisi'nde yer alan orta büyüklükte bir yıldız olan Güneş, onun çekim etkisi altında kalan 8 gezegen, bu gezegenlerin 166 uydusu, 5 cüce gezegen, cüce gezegenlerin 6 uydusu ve milyarlarca başka küçük gökcisminden oluşan bir sistemdir.

Güneş Sistemi'ndeki gezegenler sırasıyla (yakından - uzağa ) şunlardır: Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün

Gezegenleri büyüklüklerine göre (büyükten küçüğe) sıralaması ise şöyledir: Jüpiter, Satürn, Uranüs,Neptün, Dünya, Venüs, Mars, Merkür

Güneş Sistemi'deki cüce gezegenler ise Ceres, Plüton, Haumea, Makemake ve Eris'tir.

Son yapılan hesaplamalara göre Güneş'in yarıçapı yaklaşık 696 bin 342 kilometredir. Güneş Sistemi'nin kütlesinin yaklaşık % 99,86'sını oluşturan ve çekim kuvveti ile sistemi bir arada tutan güneş, sistemin temel bileşenidir. Güneş hariç tutulduğunda diğer tüm kütlenin yaklaşık % 90'ınıJüpiter ve Satürn oluşturur.

Güneş Sistemi yaklaşık olarak 4,6 milyar yıl yaşındadır. Dev bir gaz ve toz bulutunun sıkışması ve içine çökmesi ile oluşan güneş ve diğer gezegenler milyonlarca yıl içinde bugünkü hallerini almışlardır.

Güneş Sistemi'nde iç gezegenler Merkür, Venüs, Dünya ve Mars'tır. Bunlar aynı zamanda kayasal gezegenleri de oluşturur.

İç gezegenlerden sonra geniş bir asteroid kuşağı bulunmaktadır. Mars ile Jüpiter arasında yer alan ve kaya ve uçucu olmayan diğer minerallerden oluşan asteroidlerin büyüklüğü birkaç santimetreden yüzlerce kilometreye kadar değişmektedir.

Gezegenler Hakkında İlginç Bilgiler

İnsanlar artık gök bilimine verdikleri ilgi ve merak duygusu ile farklı gezegenlere yolculuğu dahi düşünmüş ve insansız hava araçları ile gerçekleştirmişlerdir. Gezegenler hakkında insanların genel olarak bildikleri güneşe olan uzaklık sıralamasıdır. Ancak büyüklükleri hakkında bilgi sahibi değildir. Küçükten büyüğe sıralamasında Merkür, Mars, Venüs, Dünya, Neptün, Uranüs, Satürn ve Jüpiter almaktadır. En büyüğü Jüpiter, en küçüğü de Merkür olarak bilgiler arasında yer alır.

gezegenlerin sırası

İlk olarak gezegenin ne olduğu bilinmesi gerekmektedir. Gezegenler bir gök cismi olarak tanımlanmaktadır ve gezegen olarak açıklanması için kendine ait ışığının olmaması ve bir yıldız etrafında dönmesi yeterli olacaktır ancak bilinen gezegenlerin her biri kendi etrafında da hareket etmektedir. Bu tanımlama da Uluslararası Gökbilimi Birliği tarafından yapılmıştır. İlk olarak duyurulan ve gezegen tanımlaması yapılan tarih 1919’dur. 8 tane gezegen tanımlanmış ama haklarında çok fazla bilgiye sahip olunmamaktaydı. Gelişen teknoloji ve uydu sistemleri sayesinde astronomi gelişti ve daha rahat incelenmekte, sadece kendi yıldız sistemimize bağlı kalınmayıp başka yıldız sistemleri hakkında da genel olarak bilgi sahibi olunmaya başlanmıştır.

Cüce Gezegen Nedir?

•  Güneş çevresinde dolanan ve bir yörüngeye sahip olan,
• Kendi kütle çekim kuvveti  nedeniyle küresel yapı oluşturabilecek kütleye sahip ve bundan ötürü hidrostatik denge durumunda olan,
• Gezegen oluşumu teorisine göre yörüngesini temizlememiş olan,
• Uydu olmayan bir gök cisimlerine denir.